نحوه ایجاد عادت در بدن

ایجاد عادت از انسان‌های خردمند آغاز شد. هوموساپینس‌ها بدون آنکه بدانند گرفتار عادت شدند. اصولا عادت کردن فرایندی تکاملی است. زمانی که انسان‌های اولیه متوجه شدند برای زنده ماندن نیاز به غذا دارند، ابتدا از میوه‌های درختان که در دسترس بود استفاده کردند. این میوه‌ها معمولا کم و برای همه کافی نبود، پس هوموساپینس‌ها یک استراتژی دو وجهی برای خود طراحی کردند: “با سرعت و با حجم بالا غذا بخور”.

آنها باید سریع غذا می‌خوردند، چون آرام خوردن مساوی با رسیدن دیگران به منبع غذایی آنها بود. کم‌خوری هم نتیجه‌ای چون تمام شدن منبع غذایی نداشت و در هر دو صورت آنها گرسنه می‌ماندند. پس عادت پر و تندخوری در انسان‌های اولیه شکل گرفت. دانشمندان اعتقاد دارند ژن پرخوری میراث انسان‌های اولیه است که در بدن ما به‌یادگارمانده است.هزاران سال از انسان‌های اولیه گذشته است؛ اما انسان همچنان گرفتار عادت است. عادت‌هایی که گاه خوب و گاه بد است.

انسان امروزی بیش از هر زمان دیگری متوجه شده است برای موفق بودن در قرن ۲۱ نیازمند برنامه ساخت عادت است؛ اما ایجاد عادت کار آسانی نیست. عادت‌سازی گاه سخت و گاهی غیرممکن به نظر می‌رسد. در این مقاله قصد داریم به‌جای فرمول‌هایی که چگونه عادت ایجاد کنیم، برای شما نحوه ایجاد عادت در بدن را یاد بدهیم.

ایجاد عادت چیست؟

ارسطو می‌گوید: “ما همانی هستیم که مدام تکرار میکنیم” یا گفته می‌شود: “انسان بنده عادت است”. شاید حقیقتی تلخ؛ اما واقعیت است که ما بدون اراده و آگاهی دچار عادت می‌شویم. افراد سیگاری معمولا بدون آنکه بخواهند گرفتار دخانیات می‌شوند، افراد پرخور بدون آنکه بدانند چاق می‌شوند و تنبل‌ها بدون اراده اسیر تختخواب خواهند شد.روان‌شناسان عادت را فعلی تکرارشونده در طول زمان می‌دانند که کمتر آگاهی و تفکری در آن وجود دارد. ما بر اساس احساس و خواهش‌های فیزیولوژیکی عملی را تکرار می‌کنیم.

کافی است فردی پرخور بر بالای سفره‌ای رنگین از غذا بنشیند، او بدون هیچ اراده‌ای تاآخرین‌نفس از غذا خوردن لذت خواهد برد.ایجاد عادت در یک شب یا یک هفته اتفاق نمی‌افتد عادت در طول زمان و براثر تکرار شکل می‌گیرد و همین کار را برای روش تغییر عادت‌ها سخت می‌کند. شما نمی‌توانید سیگارکشیدن، پرخوری کردن، حضور در شبکه‌های اجتماعی را یک شب تمام کنید و بگویید از فردا دیگر من آدم امروزی نیستم. فردا هم روزی مانند امروز خواهد بود. با چند ساعت مقاومت بیشتر شما در لحظه‌ای زمان تسلیم عادت خود خواهید شد. چرا؟ زیرا برنامه ساخت عادت را دنبال نکرده‌اید.

عادت چگونه ایجاد می‌شود؟

قبل از آنکه بخواهید آموزش ساخت عادت را فرابگیرید، نیاز است بدانید یک عادت چگونه ایجاد می‌شود. پاسخ این سؤال کمی علمی است برای همین این چند خط را با دقت و تمرکز بیشتری بخوانید.دانشمندان کمی بیشتر از ما به پدیده‌ها دقت می‌کنند، مثلا آنها به همین سادگی نمی‌پذیرند که سیب باید به سمت پایین سقوط کند؛ یا با خود فکر می‌کنند چرا با دیدن یک همبرگر گرسنه می‌شویم و غذا می‌خوریم. آنها از خود می‌پرسند دلیل اعتیاد به شیرینی چیست؟ آنها از خود می‌پرسند چرا بعضی‌ها بیشتر دچار عادت می‌شوند و بعضی کمتر؟ آنها ظن خود را بر روی مغز گذاشتند. مرکز فرماندهی بدن با وزن ۱۵۰۰ گرم که همه وجود ما در آن کنترل می‌شود.

سرنخ‌ها و مطالعات بالینی، دانشمندان را به نقطه‌ای به نام “جسم مخطط” رساند. جسم مخطط که با نام علمی Striatum   شناخته می‌شود.Striatum با درک احساس پاداش، موجب کنترل رفتار هدفمند می‌شود. یک مثال ساده می‌تواند پیچیدگی عبارت قبل را کاهش دهد.مغز افراد پرخور این‌گونه برنامه‌ریزی شده است. مهمانی مساوی غذا پس وقتی در مهمانی حاضر می‌شوید منطقه  Striatum خود را برای پاداش (غذا) آماده می‌کند به‌محض آنکه غذا مشاهده شد کلید عادت به خوردن روشن شده و پرخوری آغاز می‌شود؛ حال فکر کنید مغز حدس بزند غذا روی میز غذا کافی نیست، تند و پرخوری با هم توأمان خواهد شد.

کافی است در یک مهمانی حرکات افراد پرخور را زیر نظر بگیرید ادعای ما ثابت خواهد شد.اگر فرضیه بالا را قبول کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که فرد کنترلی بر عادات خود نخواهد داشت و ایجاد عادت، مافوق کنترل فرد است؛ اما این‌چنین نیست. اگرچه عادت‌ها از طریق مغز ایجاد می‌شود اما ساخت عادت هم از طریق مغز ممکن است.

تغییر روش عادت با مغز

مغز ما حاوی ده میلیارد نورون است. این نورون‌ها کار اطلاعات به مغز را برعهده دارند زمانی که شما در حال مشاهده غذا هستید نورون‌های بینایی اطلاعات محیطی را به قسمت بینایی رسانده و اطلاعات بینایی به قسمت Striatum انتقال پیدا می‌کند. این مسیر مانند یک شاهراه است که مدام در حال عریض شدن است. در واقع نورون‌ها ماهیچه‌های مغز هستند که با تکرار یک عادت قوی شده و انجام امور را به دست می‌گیرند؛ لذا برای ایجاد عادت نیاز است یک مسیر نورونی جدید ایجاد کنیم و نورون قبلی را ضعیف کنیم.

برای مثال اگر می‌خواهید لاغر شوید و گرفتار پرخوری شده‌اید، میتوانید با رعایت امور زیر عادت پرخوری را ترک کنید.در طول روز کمتر از سایت‌های اجتماعی آشپزی و تست غذا دیدن کنید.میز غذا را با انواع مواد غذایی کم‌کالری (انواع سبزی، سالاد، نان‌های رژیمی) پرکنید.مقدار غذا در هرظرف کم باشد.تنها غذا بخورید.در زمان غذا خوردن از قاشق کوچک استفاده کنید.به محض احساس سیری غذاها را از جلو خود بردارید. رعایت این امور باعث می‌شود شما از غذا خوردن زودتر دست بکشید.

مغز پاداش خود را با خوردن غذا دریافت نخواهد کرد. بلکه با لاغر شدن و تناسب‌اندام پاداش مغز خواهد بود. نورون‌های بینایی به چشایی یا برعکس ضعیف شده و مسیر نورونی دیگری در مغز ایجاد می‌شود. مغز شما مدام در حال تغییر مسیر نورونی است. هر حسی برای خود یک مسیر نورونی جدید است. پس برای ایجاد عادت جدید بهتر است روش ساخت یک مسیر نورونی یا نقشه ذهنی برای خود ایجاد کنید.

کلام پایانی

ایجاد عادت همیشه از شنبه شروع می‌شود. شنبه‌ای که در هیچ تقویمی نیست. همه تلاش می‌کنند عادت‌سازی کنند؛ اما کمتر از ۱% موفق می‌شوند. دلیل هم ساده است عادت با تمرین به وجود نیامده است که با تمرین از بین برود. مغز در هنگام ساخت عادت جدید احساس خطر می‌کند؛ شما قرار است پاداش‌های جدید را از مغز بگیرید؛ لذا تمام تلاش ذهن آن است که شما را به مسیر قبل برگرداند گاه آن‌قدر وسوسه می‌شوید که روز خود را از بین می‌برید.ایجاد عادت در ۲۱ روز کاری ناممکن است، برنامه‌ای ثابت نشده است؛ برای تغییر عادت باید ذهن خود را فریب دهید. باید با مغز مبارزه کنید آنگاه خواهید توانست عادت‌سازی کنید.ما در کوچتو، با ارایه خدمات مربی گری زندگی به افراد برای ایجاد تغییرات سازنده در زندگی، کمک  می‌کنیم. همچنین با مراجعه به خودآموز های کوچتو می‌توانید از دیگر مطالب ما نیز استفاده کنید.