عزت نفس جیست ؟ امروزه عزت نفس به یک کلمه عمومی تبدیل شده است. تمام تمرکز والدین، سیستم آموزشی و حتی بزرگسالان روی درک و تقویت این مفهوم گذاشته شده است، زیرا فرض میشود احترام گذاشتن به خود موجب موفقیت میشود.
در سالهای گذشته توجه به زندگی افراد موفق موجب شده است، مردم تلاش کنند تا خود را شبیه به این افراد کنند، زندگی افرادی چون جابز، هاوکینگ، بیل گیتس و بسیاری از افراد دیگر نشان داده است همه آنها در چند عامل با یکدیگر ویژگی یکسان دارند که یکی از آنها عزت نفس بالا است.بسیاری از ما در تعریف و دریافت این موضوع با یکدیگر تفاهم داریم که عزتنفس عامل موفقیت است؛ اما لازم است تا این واژه را بهدرستی بشناسیم و تلاش کنیم آن را تقویت کنیم.مطالعه مقاله به شما این فرصت را میدهد که علاوهبر درک درست از عزتنفس با راهکارهای تقویت آن آشنا شده و علائم کمبود آن را نیز بشناسید.
اگرچه همه ما عزت نفس را مترادف با ارزشگذاشتن به خود میپنداریم و بسیاری از روانکاوان و درمانگران و حتی کوچهای پرسنال برندینگ نیز همین عقیده را دارند که عزت نفس به معنای خود ارزشمندی است؛ اما معنی عزتنفس کمی پیچیدهتر از آن چیزی است (خودارزشمندی) که گفته شد.سالها قبل دیوید هیوم فیلسوف تجربهگرا در تعریف عزتنفس اینگونه نوشت: «ارزش گذاشتن به خود و محترم دانستن خود موجب شکلگیری مفهومی به نام عزت نفس خواهدشد.» این تعریف سالها مورد قبول همهگان بود تا علم روانشناسی شکل گرفت.
دانشمندان این علم تلاش کردند این واژه را تعریف کنند و یکی از مهمترین افراد ویلیام جیمز روانشناس و زمینشناس آمریکایی بود که به پدر علم روانشناسی آمریکا معروف است. بر اساس نظریه او عزت نفس بر دو اصل استوار میشود.آنچه ما به دست میآوریم.آنچه آرزو داریم به دست آوریم.ویلیامز، «دستاوردها را موفقیت» و «آرزوها را ادعا» نامید. برایناساس او فرمول عزت نفس را بیان کرد.عزت نفس= موفقیت/ادعامکتبهای روانشناسی هر کدام تعریفی مشابه با جیمز ارائه دادند تا آنکه مازلو روانشناس مکتب انسانگرایی در هرم ابداعیاش، عزتنفس را در سطح سوم نیازهای انسانی قرار میدهد و احترام به خود را معادل عزتنفس قرار داد. او عزتنفس را یکی از مهمترین عوامل انگیزشی و مورد نیاز زندگی هر انسان دانست.در روانشناسی شناخت درمانی آرون بک نیز عزتنفس را بهعنوان اصلی و مهمترین نیاز انسان برای بقا و رشد در زندگی میشناخت.کمی بعد دانشمندان متوجه شدند افراد دارای سطح عزت نفس یکسان نبوده و هر کدام از انواع عزتنفس برخوردارند. برای همین تلاش کردند سطح عزت نفس افراد را دریابند. یکی از این افراد کوپر اسمیت بود که علاوه بر تعریف عزتنفس، آزمونی طراحی کرد که به پرسشنامه عزتنفس کوپر اسمیت معروف شده و میزان عزتنفس افراد را میسنجد.
کوپر اسمیت عزت نفس را نوعی قضاوت میداند که فرد خود را باارزش یا بیارزش تلقی میکند. این ارزش زمانی مطرح میشود که فرد خود را در برابر دیگران قرار میدهد. به عبارتی از نظر کوپر عزت نفس ارزشمندی اشخاص در زمان رویارویی با دیگران است.درهرصورت خود ارزشمندی، احترام به خود یا بالاتر تصور کردن خود از دیگران به معنای عزتنفس خواهد بود.نکتهای که باید به آن اشاره کرد تشابهی است که بین حرمتنفس، عزت نفس و اعتمادبهنفس است که باید تفاوتهای آن را نیز بیان کرد تا تعریفی بهتر ارائه شود.
اعتمادبهنفس Self Confidence یک تصویر ذهنی است که فرد از خود دارد اینکه فرد باور دارد میتواند هر کاری را انجام دهد منجر به اعتمادبهنفس خواهد شد.عزت نفس Self-esteem زمانی است که فرد به دلیل انجام یک مهارت خود را ارزشمند بداند. پس میتوان گفت عزتنفس نتیجه اعتمادبهنفس بالا است.
بسیاری این دو واژه را یکی فرض میکنند با آنکه یکسان فرض کردن این دو واژه مشکل ایجاد نمیکند؛ اما بهتر است این دو واژه جدا از هم تعریف و شناخته شوند.حرمتنفس Self-respect به معنای احترام به خود بوده و دقیقا یکی از معانی عزتنفس است و بهعنوان فاکتوری تاثیرگذار شناخته میشود؛ اما عزتنفس ورای احترام به خود است و در واقع علاوهبر احترام به خود، انگیزه داشتن و شجاع بودن را نیز شامل میشود.
در مقالات و محتواهای متعدد برای بیان انواع عزتنفس، به انواع شغلی، تحصیلی، زناشویی و … اشاره شده است، درحالیکه این نوع از عزت نفس معنایی نداشته و تنها عزت نفس بر اساس میزان آن تقسیمبندی میشود.
یکی از موضوعات قابلبحث در مجامع رواندرمانی، راهکارهای افزایش عزتنفس است، زیرا ثابت شده است کاهش عزت نفس موجب پدیدارشدن مشکلات زیر میشود.اعتمادبهنفس از بین میرود.استرس و اضطراب بهوجود میآید.نگرش منفی ایجاد میشود.شدت پرخاشگری و تکانههای عصبی زیاد میشود.انگیزه برای کار کردن از بین میرود.کمالگرایی وسواسی به وجود میآید.مشکلات اشاره شده، گوشهای از مشکلات بیشمار کاهش عزتنفس است؛ اما آنچه مهم است راهکار افزایش عزت نفس است که به آن اشاره میشود.برای آنکه ارزش بیشتری برای خود قائل شوید از ۵ راهکار زیر استفاده کنید.
ما انسانها مجموعهای از باور، آگاهی و احساسات هستیم. زمانی که به دنیا میآییم بدون شناخت پا به هستی میگذاریم و بهتدریج با تکامل اندام و اعصاب حسی، به شناخت و درک از محیط اطراف خود میرسیم. این شناخت، تلفیقی از آگاهی و باورهایی است که والدین در اختیار ما میگذارند یا خودمان بر اساس تجربیات روزانه آنها را کسب میکنیم. مثلاً کودکی که در هند به دنیا میآید گاو را موجودی خداگونه فرض خواهد کرد و کودکی که در تهران به دنیا میآید گاو را جانوری مفید که میتواند به انسان آسیب برساند، خواهد شناخت.چنین تعاریف و باورهایی موجب میشود، نگرش ما نسبت به اطراف تغییر کند.
یکی از ریشههای شکلگیری در عزتنفس بین افراد، نگرش است. مطالعات نشان داده است، افراد با نگرش مثبت عزتمند و دارای حرمت نفس بالاتری هستند. مثلاً فردی که دچار مشکل مالی است و نگرش مثبتی به فضای کار دارد، با مشکلات مبارزه میکند و شکست را بهراحتی قبول نمیکند. چنین فردی هیچگاه خود را کوچک نخواهد کرد و برای گرفتن کمک به دیگران مراجعه نخواهد کرد.حال این سال پیش میآید که آیا برای همه این مصداق درست است و افرادی که عزتنفس پایین دارند دارای نگرش منفی هستند؟ برای پاسخ به این سؤال باید علت عزتنفس پایین را بدانیم.
بیشتر افراد دارای عزتنفس پایین از کودکی و دوران مدرسه دچار این ناتوانی شدهاند. متأسفانه فضای مدرسه توهین و ایجاد باورهای منفی میتواند کودک را در بزرگسالی دچار عزتنفس پایین کند. برای همین توجه و رشد عزتنفس در دوران کودکی حائز اهمیت است.دخالت والدین: مؤثرترین عامل عزتنفس پایین دخالت والدین است. زمانی که والدین در هر کار جزئی و کلانِ کودک یا نوجوان خود دخالت میکنند، به طور غیرمستقیم این پیام را میدهند که او توانایی هیچ کاری را نداشته و همین موجب خودکمبینی و کاهش عزت نفس خواهد شد.تجربیات استرسزا: یکی دیگر از عواملی که موجب کاهش عزتنفس میشود، تجربیات استرسزایی است که داشتهایم. ورشکستگی، شکست عشقی، بیماری سخت میتواند موجب این ناتوانی شود.قلدری: یکی از دلایل عزتنفس پایین، قلدری اشخاصی است که با آنها رابطه داریم. حال این رابطه میتواند زناشویی یا کاری باشد. هر نوع قلدری موجب کاهش عزتنفس خواهد شد.همانطور که مشاهده میشود، لزوما نگرش منفی موجب کاهش عزتنفس نیست، بلکه عواملی که باعث میشود، فرد دچار نگرش منفی شود، باعث کاهش عزتنفس شود. یعنی اینکه شاید بعضی از افراد نگرش مثبتی به زندگی نیز داشته باشند؛ اما یک رخداد یا حادثه مثل قلدری موجب میشود تا افراد ارزش افراد کاسته شود.
هرچند در انواع مربیگری نامی از مربی عزت نفس برده نمیشود؛ اما بسیاری از مربیان توانایی آن را دارند که راهکاری برای افزایش عزتنفس ارائه دهند. برای همین مراجعه به مربیان کمک زیادی به شما خواهد کرد.باید توجه داشت که مربیانِ رواندرمان نیز میتوانند ریشههای عزتنفس پایین را درمان کنند؛ اما تفاوت در نحوه تعامل این دو قشر (روانشناس و مربی) با مشکل است که موجب میشود مربی به رواندرمان ترجیح داده شود.نگاه روانشناسان و رواندرمانها نگاه بیمارگونه است، حالآنکه مربی چنین رویکردی نداشته و مراجعهکننده را به چشم یک همراه در یک مسیر میبیند و برای پیداکردن مسیر درست همراه مراجعهکننده حرکت میکند. در مربیگری راهکاری داده نمیشود، بلکه این مربی است که با پرسشگری و تسهیلگری ابزارهای مربیگری عزتنفس را فراهم میکند و همین امر موجب میشود مراجعهکننده با دید بازتر و نگرشی درست عوامل کاهش عزتنفس را پیدا کرده و دیگر اجازه تکرار به آن ندهد.
یکی از حوزههای چالشانگیز تعلیم و تربی...
نارضایتی از بدن به معنی ارزیابی ذهنی منف...
دوران نوجوانی یکی از ادوار مهم زندگی است...
مهارتهای نرم به توانایی فرد در برقراری...
اگر فرد تعداد روابط با دوستان و همکارانش...
بازی درمانی به عنوان یک ارتباط بین فردی ...
اختلالات خواب به نارضایتی از کیفیت مقدار...
در این مقاله از علتها و درمانهای اختلا...
اختلال نقص توجه- بیشفعالی ADHD از شایع...
یکی از حوزههای چالشانگیز تعلیم و تربی...
نارضایتی از بدن به معنی ارزیابی ذهنی منف...
دوران نوجوانی یکی از ادوار مهم زندگی است...
مهارتهای نرم به توانایی فرد در برقراری...
اگر فرد تعداد روابط با دوستان و همکارانش...
بازی درمانی به عنوان یک ارتباط بین فردی ...
طی دهه گذشته نگرانی در مورد گسترش نظریه...
اختلالات خواب به نارضایتی از کیفیت مقدار...
عدالت اجتماعی بر مبنای ترکیبی از دو عنصر...