ریشه‌یابی تصمیم‌گیری اجتنابی

تصمیم‌گیری اجتنابی روی دیگر سکه تصمیم‌گیری است. ربات‌ها در جهان آینده امور را در دست خواهند گرفت. در این صورت، انسان به اشرف مخلوقات‌بودنش بیش از هرزمان دیگری نزدیک خواهد شد. یکی از چیزهایی که او شاید دیگر درگیرش ننباشد تصمیم گرفتن است.باید قبول کرد تصمیم‌گرفتن در هر موردی کار سختی است.

در بسیاری از فیلم‌های سینمایی،  قهرمانان در لحظه خاص، زمانی که انتظار می‌رود کار را تمام کنند ناگهان از تصمیم خود منصرف می‌شود.البته در سینما بیشتر به دلیل ادامه داستان و تعلیق فیلم است که قهرمان از تصمیم‌گیری منصرف می‌شود؛ اما در زندگی واقعی، بسیاری از ما، به هر دلیلی در شرایطی که باید تصمیم بگیریم؛ منصرف شده و کار را به فردا یا روزهای بعد موکول می‌کنیم.در این مقاله ما در مورد تصمیم‌گیری اجتنابی صحبت خواهیم کرد، ریشه‌های چنین تصمیمی را خواهیم شناخت و مزایا و معایب آن را بررسی خواهیم کرد.تلاش ما این است اگر شما ندانسته این‌گونه تصمیم می‌گیرید آن را درک کرده و با شناخت و آگاهی تصمیم‌گیری را به بعد موکول کنید.

تصمیم‌گیری اجتنابی چیست؟

نوعی از تصمیم‌گیری که اشخاص، گرفتن تصمیم را آگاهانه یا ناآگاهانه به تأخیر می‌اندازند؛ تصمیم‌گیری اجتنابی است.در زبان انگلیسی واژه‌ای که برای اجتناب استفاده می‌شود لغت avoidance است. در تعریف این لغت، دیکشنری‌ها از واژه Act  استفاده می‌کنند. لغت Act در روان‌شناسی به معنای پذیرش و تعهد است که در تصمیم‌گیری اجتنابی منظور انجام ندادن و نپذیرفتن موقتی یا دائم  مسئولیت تصمیم‌گیری است.بسیاری از ما در شبانه‌روز با تصمیم نگرفتن از مسئولیت شانه خالی می‌کنیم و کار را برای فردا می‌اندازیم. چنین انتخابی می‌تواند مانند شنا در خلاف جهت آب باشد. کاری سخت و گاه خطرناک که هستی انسان را تباه می‌کند.

چه زمانی از تصمیم‌گیری اجتنابی باید استفاده کرد؟

شاید شما هم مانند من به این اصل اعتقاد داشته باشید که هیچ‌چیز در این دنیا بی‌حکمت نیست. تصمیم‌گیری اجتنابی هم یکی از آن موارد است که روزی به کار خواهد آمد.در حقیقت هم همین‎‌گونه است. تصور کنید صبح از خواب بیدار شوید و با کاهش قیمت سهام‌تان مواجه شوید. اگر تصمیم احساسی بگیرید و فوراً دارایی خود را در بازار به فروش برسانید با این خطر مواجه هستید که با افزایش قیمت سهام در روزهای بعد سرمایه خود را از دست بدهید. پس باید در بعضی از مواقع تصمیمات را به زمانی دیگر موکول کرد.البته در بعضی از مواقع تصمیم‌گیری اجتنابی جواب می‌دهد. شرکت شما با چالش نقدینگی روبرو است هیئت‌مدیره تصمیم می‌گیرد اموال شرکت را بفروشد، اما شما این تصمیم را به تأخیر انداخته و از وام بانکی استفاده می‌کنید.تصمیم‌گیری اجتنابی در دو صورت می‌تواند مفید بوده و باعث بهبود اوضاع شود.تصمیم‌گیری آگاهانه باشد. در مورد آگاهی و تصمیم‌گیری مقالات متعددی وجود دارد، اما یکی از یافته‌های جالب که دو سال قبل منتشر شد.

گزارشی از یافته‌های دانشگاه سات‌ولز آمریکا بود.طبق یافته‌های محققین این دانشگاه، مغز به‌صورت ناخودآگاه تصمیمات انتزاعی را چهار ثانیه قبل از ورود مغز به آگاهی کامل پیش‌بینی می‌کند. یعنی مغز شما با شنیدن صدایی، چهار ثانیه قبل از آنکه با منبع صدا روبرو شود، میتواند منبع صدا را حدس بزند.به‌این‌ترتیب اگر تصمیم اجتنابی بر اساس تطابق بخش ناخودآگاه و آگاه مغز صورت بگیرد یعنی بخش ناخودآگاه مغز براساس تجربیات خود درباره عواقب کار تحلیلی ارائه بدهد و بخش خودآگاه مغز تحلیل ناخودآگاه مغز را با موقعیت و واقعیات تطابق دهد. درصد موفقیت کار بالا خواهد رفت.تصمیم‌گیری ردگیری شود. زمانی که شما در مورد مسئله‌ای تصمیم را به تأخیر می‌اندازید، این بدان معنا نیست که قرار نیست اصلاً تصمیم نگیرید بلکه به این معنا است که شما موقتاً درباره مسئله تصمیم‌گیری را به زمان دیگری موکول کرده‌اید برای همین شما به‌عنوان تصمیم‌گیرنده باید بدانید که تصمیم‌گیری اجتنابی امری موقتی است و باید بعد از مدت زمانی، شرایط را بررسی کرده و مجدداً تصمیم بگیرید.

شرایط تصمیم‌گیری اجتنابی چیست؟

شاید برای شما هم سؤال باشد که در چه صورتی می‌توان به‌صورت اجتنابی تصمیم‌گیری کرد. توضیح آنکه گزاره‌های زیر تحقیق نشده است و تنها بر اساس فرضیات و مطالعات قبلی نوشته می‌شود.تصمیم‌گیری موجب تباهی اخلاق نشود: اگر با تأخیر در تصمیم‌گیری جان و آبروی شخصی به خطر بیفتد بهتر است تصمیم‌گیری به تأخیر نیفتد.موکول کردن تصمیم‌گیری به زمان آینده، موجب ازدست‌رفتن اموال و دارایی‌های افراد حقیقی و حقوقی نشود.تأخیر موجب خارج شدن شرایط ایدئال نشود

پروسه تصمیم‌گیری اجتنابی چگونه است؟

نوشتن پروسه تصمیم‌گیری اجتنابی کاملاً به آن بستگی دارد که شما ناخودآگاه تصمیم اجتنابی گرفته‌اید یا آگاهانه انتخاب می‌کنید که هیچ کاری نکنید.اگر شما ناخودآگاه انتخاب می‌کنید که هیچ کاری نکنید، پروسه خاصی وجود ندارد. شما ترسیده‌اید، مضطرب هستید و از تصمیم‌گیری عاجزید در این مرحله بهترین کار از دیگران کمک‌گرفتن است. اگر جان کسی در خطر است اگر خودتان گرفتار مشکلی شده‌اید که راه‌حلش برون رفت از این وضعیت (تصمیم‌گیری اجتنابی) است بهترین کار کمک‌گرفتن از دیگران می‌باشد. تا آنها  به شما کمک کنند یا تصمیم قاطعانه‌ای برای شما بگیرند.اگر تصمیم‌گیری اجتنابی آگاهانه است اوضاع کمی فرق می‌کند شما با این فرض از تصمیم‌گیری منصرف می‌شوید که به عواقب کار اندیشیده‌اید. برای همین پروسه زیر انجام می‌شود.قدم اول: طرح مسئله‌ای است که باید درباره آن تصمیم بگیریم. تعریف و شرح درست مسئله به ما کمک خواهد کرد تا به اوضاع تسلط بهتری داشته باشیم.

قدم دوم: برای تصمیم‌گیری باید داده‌های مربوط به مسئله جمع‌آوری شود. این داده‌ها که به آن تصمیم یار گفته می‌شود به ما کمک می‌کند تا با شناختی از صورت‌مسئله داشته‌ایم نگرشی جدید و خلاق نسبت به تصمیم‌گیری پیدا کنیم.

قدم سوم: داده‌ها ارزیابی می‌شود. در مدل‌های دیگرِ تصمیم‌گیری؛ مانند تصمیم‌گیری احساسی، منطقی و متفکرانه در این مرحله معمولاً تصمیم‌گیری نهایی انجام می‌شود؛ اما در تصمیم‌گیری اجتنابی به طور معمول در این مرحله تصمیم‌گیری انجام نشده و مکثی در کار گذاشته می‌شود.مدت‌زمان مکث در تصمیم‌گیری بسته به مسئله و داده‌های اولیه فرق می‌کند، گاه این امکان وجود دارد که تصمیم‌گیری برای مسئله‌ای، سال‌ها به تعویق بیفتد و گاه چند دقیقه بعد، مجدد، تصمیم‌گیری انجام می‌شود.

قدم چهارم: بعد از مکث، دوباره مسئله طرح می‌شود. هدف از طرح مجدد مسئله، بازنگری در صورت‌وضعیت است. «آیا شرایط تغییر کرده است؟» گاه نیاز به جمع آوری داده نیست و می‌توان تصمیم‌گیری نهایی را انجام داد و گاه نیاز است تا دوباره داده‌ها جمع شده و ارزیابی انجام گیرد.

قدم پنجم: داده‌ها مجدد جمع‌آوری می‌شود.

قدم ششم: دوباره پیرامون اطلاعات و عواقب تصمیم‌گیری فکر شده و نتیجه‌گیری می‌شود. اگر شرایط هنوز برای تصمیم‌گیری مهیا نیست، دوباره سیکل تکرار می‌شود. در همه موارد هرگاه شرایط برای تصمیم‌گیری مهیا باشد تصمیم گرفته خواهد شد.

معایب و مزایای تصمیم‌گیری اجتنابی چیست؟

هر نوع تصمیم‌گیری، حتی تصمیم‌گیری متفکرانه، درصد کمی ریسک تصمیم‌گیری درون آن نهفته است. نمی‌توان شرایطی را در نظر گرفت که تصمیم‌گیری بدون عیب یا مزایا باشد. حتی امکان دارد عیب یا مزیت دیگری هم وجود داشته باشد که از دید ما پنهان باشد و شما درباره آن بهتر بدانید. میتوانید اطلاعات خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.

مزایای تصمیم‌گیری اجتنابی:

ریسک تصمیم‌گیری کمتر خواهد بود. شما با طمأنینه بیشتری تصمیم‌گیری خواهید کردباعث صرفه‌جویی در هزینه و انرژی می‌شود.علاوه بر تمرکز بر اولویت‌ها در زمان مکث تصمیم‌گیری اولویت‌های دیگر نیز سنجیده می‌شود.در زمان تصمیم‌گیری نهایی، قدرت تصمیم بیشتر از همیشه خواهد بود زیرا همه اطمینان دارند که شرایط به طور کامل سنجیده شده است.

معایب تصمیم‌گیری اجتنابی

امکان دارد شرایط به طور کل تغییر کرده و فرد تصمیم‌گیرنده در موقعیت بدی قرار گیرد.تصمیم‌گیری اجتنابی یک تصمیم‌گیری مستقل است و دیگران کمتر در تصمیم‌گیری دخیل می‌شوند برای همین در رهبری یک سازمان موجب ضعف در مدیریت می‌شود.عادی شدن تصمیم‌گیری اجتنابی در تمام سطوح سازمانی موجب انفعال شده و موجودیت سازمان را زیر سؤال می‌برد.

کلام پایانی

تصمیم‌گیری اجتنابی همان‌طور که می‌تواند راهگشا و اصولی باشد به همان نسبت می‌تواند خطرساز باشد. جدای از موقعیت‌های حساس که افراد به دلیل ترس و هیجان از تصمیم‌گیری عاجز می‌مانند، در مدیریت نیز تصمیم‌‌گیری اجتنابی می‌تواند موقعیت سازمانی را متزلزل سازد.برای همین لازم است این مدل تصمیم‌گیری با بینش و نگرش خاص انجام شود. مطالعه تمام عوامل جانبی و خطرات احتمالی مقدمه تصمیم‌گیری اجتنابی است. نباید این‌گونه فکر کرد که چون صبر و تفکر در کار است نتیجه عالی خواهد بود همیشه شرایط غیر پیش‌بینی وجود دارد که کار را سخت می‌کند؛ لذا بهتر است تصمیم‌گیری اجتنابی برای مدیران تازه‌کار و افرادی که به‌تازگی وارد بازار سرمایه شده‌اند انجام نشود زیرا یک‌لحظه غفلت همه چیز را از آنها خواهد ربود.